مکانیسم عمل در گندزدایی آب

گندزدایی آب فرایندی است که برای ضد عفونی کردن آب استفاده می شود و این فرایند را از چند طریق انجام می دهد. برخی روش ها دیواره سلولی میکروب های بیماری زا را تخریب نموده تا نابود شوند. تعدادی با تغییر در تراوایی غشاء میکروب ها مانع از تکثیر آنها می شوند. تعدادی پروتئین ها میکروب ها را لخته می کنند و یا آنزیم های میکروب ها را غیرفعال و نابود می کنند. اما در مورد پرتو فرابنفش تاثیر بر ماده ژنتیکی میکروب ها است که دیگر اجازه تکثیر از آنها را می گیرد.

انواع روش های گندزدایی آب

معمولا از روش های متفاوتی به منظور گندزدایی آب استفاده می شود. به طور کلی این موارد شامل روش های شیمیایی و فیزیکی هستند. موارد شیمیایی معمولا توسط مواد گندزدا انجام می شود، درحالیکه به منظور گندزدایی فیزیکی آب از تجهیزات و دستگاه ها استفاده می شود. آنچه مسلم است هر کدام از آنها دارای معایب مزایایی هستند که حداقل استفاده از یک روش شیمیایی توصیه و یک روش فیزیکی به منظور متمم نقوص روش شیمیایی توصیه می شود.

روش های گندزدایی آب توسط مواد شیمیای گندزدا

بایستی در انتخاب یک ماده شیمیایی گندزدا دقت نمود تا از مدیریت موثر و ایمن آن بر آب مصرفی، افراد، و محیط زیست مطمئن شد. بنابراین این موارد بایستی مدنظر قرار گیرد.

• فعالیت وسیع الطیفی: یک ضدعفونی کننده آب ایده آل باید فعالیت گسترده ای در برابر طیف وسیعی از باکتری ها، ویروس ها، قارچ ها و سایر عوامل بیماری زا که معمولاً در آب آشامیدنی طیور یافت می شوند، داشته باشد. این امر محافظت جامع در برابر ارگانیسم های بیماری زا را تضمین می کند.
• غیر سمی و ایمن: ضدعفونی کننده در صورت استفاده در غلظت های توصیه شده باید برای طیور و انسان غیرسمی باشد. نباید بقایای مضری که می تواند بر سلامت طیور تأثیر بگذارد یا ایمنی غذا را به خطر بیندازد، باقی بگذارد.
• فاقد محصول جانبی مضر: پس از استفاده، ضدعفونی کننده باید به محصولات جانبی غیر سمی تبدیل شود یا بدون باقی ماندن هیچ گونه ماده مضری در سیستم توزیع آب، پراکنده شود.
• پایداری: ضدعفونی کننده باید در شرایط مختلف محیطی، از جمله نوسانات دما و سطح pH آب، پایدار بماند تا اثربخشی خود را در طول زمان حفظ کند.
• سازگاری: برای جلوگیری از خوردگی یا آسیب به خطوط لوله و تجهیزات آب، باید با مواد رایج مورد استفاده در سیستم های آب طیور، مانند PVC، پلی اتیلن و فولاد ضد زنگ سازگار باشد.
• سهولت استفاده: استفاده از ضدعفونی کننده باید آسان باشد و برای استفاده موثر به تجهیزات یا روش های پیچیده نیاز نداشته باشد. این امر عملی بودن و کارایی را در عملیات پرورش طیور تضمین می کند.
• انطباق با مقررات: ضدعفونی کننده باید با استانداردهای نظارتی و دستورالعمل های تعیین شده توسط مقامات نظارتی مطابقت داشته باشد و از ایمنی و کارایی آن برای استفاده در تولید طیور اطمینان حاصل کند.
• تأثیرات زیست محیطی: باید به تأثیرات زیست محیطی ضدعفونی کننده، از جمله تجزیه زیستی و اثرات بالقوه آن بر کیفیت آب در اکوسیستم های اطراف توجه شود.

بر اساس مواد مذکور، انتخاب یک گزینه مناسب ممکن است چالش زا باشد. اما نمک‌های آمونیوم چهارتایی (quats) و پراکسید هیدروژن (H2O2)  تمام نیازها را برآورده می‌کنند، اما دارای معایبی نیز هستند. پراکسید هیدروژن یک ترکیب ناپایدار است و کارایی خود را در مدت زمان بسیار کوتاهی از دست می دهد و در نتیجه دستیابی به نتایج یکنواخت در سراسر خط لوله دشوار است. کوات ها برای بهداشت آب موثر هستند، اما بر روی بیوفیلم ها به ویژه بیوفیلم های بالغ اثر محدودی دارند. استفاده از کلر و برم هم رایج است که محاسن و معایب خود را دارد. کلر (Cl) که قدرت بسیار بالایی در اکسید کنندگی دارد برای از بین بردن باکتری‌ها و قارچ‌ها در آب استفاده می‌شود. در واکنش شیمیایی کلر با آب، ماده‌ای به نام اسید هیپوکلرو تولید می‌گردد، که این ماده قدرت بسیار بالایی در حمله به میکروب ها و نابودی آنها دارد. اگرچه باعث خورندگی سیستم های انتقال آب فلزی می شود. همچنین می تواند طعم و بوی آب را متاثر سازد. از معایب دیگر کلر واکنش آن با املاح آلی آب است که می توانند سرطانزا باشند. برم عنصر دیگری از هالوژن ها است که خاصیت حل شوندگی سه برابری نسبت به کلر دارد. مقدار پسماند برم در آب خیلی کمتر از دیگر مواد است اگرچه افزایش مقدار آن در آب می تواند آثار سوء خود را داشته باشد. در عین حال این موارد مانع از استفاده آنها نمی شود.

روش های فیزیکی ضدعفونی آب

به منظور حذف میکروب ها از آب از تجهیزات و دستگاه هایی استفاده می شود که بکاربری فناوری ضدعفونی را برای آب تسهیل نموده است. در ادامه ما به ارزیابی دو تکنیک پرتو فرابنفش و اوزون می پردازیم.

ضدعفونی آب توسط پرتو فرابنفش: یکی از بهترین روش‌های گندزدایی، استفاده از اشعه یووی است. این روش، رشد باکتری‌ها را مختل می‌کند. برای تابش اشعه ماورا بنفش از لامپ‌های مخصوص استفاده می‌کنند. این روش مزیت‌های فراوانی دارد. این تکنیک سریع اثر گذاشته، هیچ ترکیب یا ماده مضری در آب تولید نمی کند و متاثر از شاخص های فیزیکی و یا شیمیایی آب نیست. اگرچه در ادامه مسیر انتقال آب دیگر اثر خود را ندارد و برای آب های کدر که قابلیت عبور نور را نداشته باشند دارای افت اثر خواهد شد. البته پرتو فرابنفش به دلیل عدم ایجاد محصولات جانبی در آب بر داروها، مولتی ویتامین ها و سایر ترکیباتی که به آب اضافه می شود تاثیری ندارد. دستگاه ضد عفونی کننده آب داوین صنعت از این روش برای تولید آب باکیفیت شرب استفاده می نمایید.

ضدعفونی آب توسط اوزون: دستگاه اوزون ساز دستگاهی است که توسط پرتو فرابنفش یا زنراتورهای برقی از هوا تولید گاز اوزون (O3) می نماید. تاثیر گاز اوزون از کلر بیشتر است و ترکیب ماندگار آن در آب اثر ضدعفونی آن را در ادامه مسیر مصرف آب حفظ می کند. هزینه تجهیزات اوزون از تجهیزات فرابنفش بیشتر است.

از روش های فیزیکی دیگر گندزدایی آب جوشاندن است که در صنعت پرورش طیور کاربرد ندارد.

نتیجه گیری

مدیریت بهداشت آب به طور موثر در اولویت اول برای مرغداران تجاری، به ویژه در شرایط چالش برانگیز تابستان و گرمای داخل سالن است. موارد ذکر شده سبب افزایش فعالیت میکروبی و تاثیر بر کیفیت آب می شوند و سلامت آب را تهدید می کنند. تمیز کردن منظم، ضد عفونی کردن، کنترل دما و آزمایش آب می تواند به مبارزه با این تهدیدات کمک کند. آموزش کارکنان و ثبت سوابق، برنامه های بهداشت آب، استفاده از مواد گندزدای آب در کنار روش های مکملی مانند پرتو فرابنفش و یا اوزون این موارد را تقویت می کند. پرورش دهندگان طیور باید بدانند که با مدیریت فعال آب، می توانند سودآوری طولانی مدت گله های خود را تضمین کنند.